Na dzień 11 stycznia 2023 roku UNESCO potwierdziło uszkodzenie od 24 lutego 2022 roku 235 zabytków. Są to 104 obiekty sakralne, 18 muzeów, 83 budynki o znaczeniu historycznym i/lub artystycznym, 19 pomników i 11 bibliotek. Najwięcej zniszczeń jest w obwodach donieckim, charkowskim i kijowskim.
To właśnie z inicjatywy UNESCO i przy wsparciu Polski zostało zorganizowane w Warszawie trzydniowe seminarium, które potrwało do 20 stycznia. Uczestnicy rozmawiali o sposobach przeciwdziałania nielegalnemu wywozowi ukraińskich dóbr kultury przez Rosjan. Wydarzenie w Warszawie rozpoczęło się od uczczenia minutą ciszy ofiar katastrofy lotniczej w Browarach pod Kijowem.
Polska dzieli się doświadczeniami z Ukrainą
Seminarium oparte było na doświadczeniach Polski, która również straciła swoje zabytki podczas II wojny światowej. Oprócz przedstawicieli Polski w warszawskim seminarium brali udział urzędnicy, strażnicy graniczni i celnicy z krajów graniczących z Ukrainą – Słowacji, Węgier, Rumunii i Mołdawii. Prelegentami byli ukraińscy eksperci: historycy sztuki, archeolodzy, przedstawiciele Instytutu Dziedzictwa Narodowego, prokuratorzy, policja, straż graniczna i inni.
– Jednym z zagrożeń, przed którymi stoi Ukraina w czasie wojny, jest nielegalny wywóz, a szerzej – nielegalny obrót zabytkami ruchomymi. Dziś, dzięki strategicznej współpracy z UNESCO, zbieramy się w Warszawie, by wspólnie stawić czoła tym wyzwaniom i znaleźć najlepszy sposób na zachowanie tego, co najcenniejsze dla przyszłych pokoleń – powiedział podczas uroczystego otwarcia Piotr Gliński, wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego RP.
Wicepremier, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego zaznaczył również, że podczas II wojny światowej Polska straciła ponad 500 tys. dzieł sztuki i 22 mln książek w wyniku ataków Niemiec i ZSRR.
– Kiedy mówimy o stratach kulturowych, musimy również mówić o rekompensacie za te straty. W przeciwnym razie nie stoimy na straży podstawowych wartości europejskich – powiedział minister.
Jak Polska i inne kraje pomogą Ukrainie?
Aby pomóc Ukrainie w zachowaniu zabytków kultury, Instytut Dziedzictwa Narodowego z Polski utworzył Centrum Pomocy Kulturalnej na Ukrainie. Polscy eksperci będą też doradzać ukraińskim specjalistom, w szczególności w sprawie utraty dzieł sztuki w wyniku działań wojennych. Polska i Litwa, na prośbę ukraińskiego Ministerstwa Kultury i Informacji, stworzyły fundusz digitalizacyjny, który jest narzędziem chroniącym przed zniszczeniem.
Dalsza współpraca Polski i Ukrainy w zakresie wspierania ochrony dziedzictwa kulturowego
Już po zakończeniu seminarium, 20 stycznia, wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński spotkał się w Warszawie z ministrem kultury i polityki informacyjnej Ukrainy Ołeksandrem Tkaczenką.
„Tematem roboczego spotkania była dalsza współpraca Polski i Ukrainy w zakresie wspierania ochrony dziedzictwa kulturowego na Ukrainie, działalność Funduszu Trójkąta Lubelskiego na Rzecz Digitalizacji Dziedzictwa Kulturowego oraz potrzeba bardziej intensywnej międzynarodowej współpracy w obszarze przeciwdziałania rosyjskiej propagandzie” – czytamy na stronie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
